Οι πολύποδες μύτης ή αλλιώς ρινικοί πολύποδες είναι καλοήθεις σχηματισμοί του ρινικού βλεννογόνου.

Μορφολογικά παρομοιάζονται συχνά με ρόγες από σταφύλια, σε  λευκό ή γκρίζο χρώμα. Το μέγεθός τους δεν είναι σταθερό. Μπορεί να είναι τόσο μικροί που σχεδόν να μη φαίνονται. Ή αντίθετα μπορεί να είναι τόσο μεγάλοι σε βαθμό που να είναι εμφανείς – ακόμη και με γυμνό μάτι σε πολύ παραμελημένες καταστάσεις– απλά κοιτάζοντας κάνεις μέσα στα ρουθούνια. Συνήθως οι πολύποδες τείνουν να καταλάβουν όλο το χώρο που τους δίνεται. Και η επεκτατική τους τάση όμως δεν είναι η ίδια σε κάθε περιστατικό. Είναι σημαντικό να σημειωθεί πως εκτός των ρινικών θαλαμών , οι πολύποδες καταλαμβάνουν σχεδόν πάντα και ορισμένες ή όλες  τις κλειστές κοιλότητες του κρανίου (παραρρίνιους κόλπους) και συνήθως εξορμόνται από αυτές.

Συχνά ο όρος «πολύποδας» τρομάζει τους ασθενείς.  Δε θα έπρεπε να συγχέεται η κλινική σημασία του πολύποδα μύτης με πολύποδες που απαντώνται σε άλλα όργανα του σώματος. Πρόκειται για φλεγμονώδεις καλοήθεις σχηματισμούς, που μπορούν να εμφανιστούν σε οποιαδήποτε ηλικία και δεν εξαλάσσονται σε κακοήθεις όγκους. Δημιουργούν όμως έντονα λειτουργικά προβλήματα που θα αναφερθούν στη συνέχεια.

Η ρινική πολύποδίαση φαίνεται να εμφανίζεται με διπλάσια συχνότητα στους άνδρες απ’ ότι στις γυναίκες. Δεν πρόκειται για μια σπάνια πάθηση, και ενώ δεν υπάρχει αποδεδειγμένη συσχέτιση της πάθησης με την ηλικία του ασθενούς, στην συντριπτική τους πλειοψηφία οι πολύποδες εμφανίζονται σε ασθενείς άνω των 30 ετών.

Μία ιδιαίτερη περίπτωση εμφάνισης ρινικής πολυποδίασης είναι η εμφάνιση σε παιδιά ηλικίας κάτω των 16 ετών. Σε αυτήν την περίπτωση δημιουργείται η υποψία ύπαρξης κυστικής ίνωσης, καθώς το 20% των παιδιών με ινοκυστική νόσο εμφανίζουν πολύποδες στη μύτη.

Η ακριβής αιτιολογία εμφάνισης των ρινικών πολυπόδων δεν έχει γίνει γνωστή. Μελέτες έχουν υποδείξει συσχέτιση γενετικών παραγόντων στις μισές περιπτώσεις ασθενών που εμφάνισαν ρινικούς πολύποδες. Επίσης κάποια συσχέτιση φαίνεται να έχει και το κάπνισμα καθώς και περιβαλλοντικοί παράγοντες.

Επιπλέον σε ασθενείς με αλλεργική ρινίτιδα, άσθμα και δυσανεξία στην ασπιρίνη έχουν μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης ρινικών πολυπόδων. Αυτό ωστόσο δεν αποδεικνύει αιτιολογική συσχέτιση μεταξύ των καταστάσεων.

Μέχρι πρόσφατα η ρινική πολυποδίαση ήταν αποκλειστικά συνδεδεμένη με την αλλεργική ρινίτιδα. Σύγχρονες μελέτες όμως δείχνουν πως φαίνεται να υπάρχει  και κάποια  συσχέτιση μεταξύ της ρινικής πολυποδίασης και φλεγμονών από μύκητες ή μυκόπλασμα.

Τα συχνότερα συμπτώματα που εμφανίζουν οι ασθενείς με ρινικούς πολύποδες είναι τα εξής:

• Απόφραξη της ρινικής αναπνοής
• Δυσκολία στην εισπνοή αλλά κυρίως στην εκπνοή από τη μύτη
• Αλλοίωση ή πλήρης απώλεια της όσφρησης
• Έντονες και συχνές κεφαλαλγίες ή αίσθημα βάρους ανάμεσα στα μάτια
• Αυξημένη παραγωγή ρινικών εκκρίσεων
• Υποτροπές επεισοδίων παραρρινοκολπίτιδας

Η διάγνωση των ρινικών πολυπόδων είναι ως διαδικασία εύκολη. Γίνεται από Ιατρό ΩΡΛ  με πρόσθια ρινοσκόπηση και απαραιτήτως με ενδοσκόπηση ρινός. Σε περίπτωση που αποδειχθεί η παρουσία πολυπόδων στις ρινικές θαλάμες ή σε περίπτωση υποψίας παρουσίας αυτών μέσα στους παραρρίνιους κόλπους συνίσταται από το γιατρό απεικονιστικός έλεγχος με αξονική τομογραφία προκειμένου να διαπιστωθεί η έκταση της πάθησης.

Εάν διαπιστωθεί μονήρης και μικρός σε μέγεθος πολύποδας η αρχική συνιστώμενη θεραπεία είναι συντηρητική. Ο Ωτορινολαρυγγολόγος δίνει φαρμακευτική αγωγή με φάρμακα από το στόμα και ρινικά σπρέι, που συνήθως έχουν ως βάση την κορτιζόνη. Σε αυτά τα περιστατικά συνήθως  παρατηρείται σημαντική βελτίωση, έως και εξαφάνιση του πολύποδα. Φυσικά κατόπιν τούτου ο ασθενής πρέπει να επανελέγχεται τακτικά (2-3 φορές το χρόνο) από τον θεράποντα ιατρό του καθώς μετά από άλλοτε άλλο χρονικό διάστημα ο πολύποδας θα επανεμφανιστεί.

Η δεύτερη θεραπευτική επιλογή του ασθενούς είναι η χειρουργική αφαίρεση των πολυποδών (ενδοσκοπική χειρουργική ρινός-παραρρινίων – FESS) . Αυτή προτείνεται πάντα ως η βέλτιστη λύση σε περιστατικά όπου η έκταση του προβλήματος είναι μεγαλύτερη. Με τη χειρουργική αντιμετώπιση της πολυποδίασης, “καθαρίζονται” ενδοσκοπικά οι ρινικές θαλάμες  και οι παραρρίνιοι κόλποι, με αποτέλεσμα να απαλλάσσεται ο ασθενής άμεσα  από τα συμπτώματα. Το σημαντικότερο όφελος όμως της χειρουργικής θεραπείας, σε σχέση με τη συντηρητική, είναι πως ελαχιστοποιεί  την πιθανότητα επανεμφάνισης των ρινικών πολυπόδων. Αυτό συμβαίνει καθώς όχι μόνο αφαιρούνται οι πολύποδες που εντοπίζονται μέσα στις ρινικές θαλάμες αλλά “καθαρίζονται” και οι περιοχές από όπου αυτοί εξορμούν, πριν εμφανιστούν μέσα στη μύτη. Δηλαδή το πρόβλημα αντιμετωπίζεται ριζικά. Κατόπιν τούτου, η τακτική παρακολούθηση του ασθενή για την αντιμετώπιση της αλλεργικής ρινίτιδας με φαρμακευτική αγωγή ή και απευαισθητοποιηση εξασφαλίζει την αποφυγή επανεμφάνισης των πολυπόδων.

Πλέον ο χειρουργικός καθαρισμός γίνεται ενδοσκοπικά. Τα πλεονεκτήματα αυτής της μεθόδου για τον ασθενή είναι πως η χειρουργική διαδικασία γίνεται πολύ πιο στοχευμένα και με καλύτερα αποτελέσματα.

Ο ασθενής δεν ταλαιπωρείται, δεν πονάει,  δε γίνονται εξωτερικές τομές και η  επούλωση είναι ταχεία, το ίδιο και η επάνοδος στην καθημερινότητα.